Vén aí unha crise global de débeda?
A débeda global está nun máximo histórico porque os gobernos e as corporacións se endebedaron moito a taxas baixas co fin de estabilizar o sistema bancario e impulsar os mercados de valores e o gasto
Arxentina solicitou un rescate do Fondo Monetario Internacional despois de que unha serie de subas de tipos drásticas non puidesen deter a caída do peso, botando o país cara a unha crise financeira. Mauricio Macri, o presidente de dereitas e neoliberal de Arxentina, anunciou a solicitude ao FMI nun discurso televisado a nivel nacional, afirmando que a asistencia internacional permitiría ao goberno “evitar unha crise como as que enfrontamos antes na nosa historia”. Pedir ao FMI fondos significará máis austeridade fiscal e un golpe aos niveis de vida. Segundo un investidor estranxeiro, “o xeito máis efectivo sería restrinxir os aumentos salariais”.
Nas últimas semanas, o goberno de dereitas na Arxentina viuse obrigado a elevar a súa taxa de xuros política (que establece o chan de todas as taxas de crédito) de xeito dramático desde un xa elevado 27% en abril até un 40% a semana pasada. En xaneiro, o Banco Central arxentino experimentara coa redución da súa taxa de xuros, pero non durou moito. Por que? Por tres razóns.
En primeiro lugar, aos investidores estranxeiros (que son chave para o éxito das políticas de austeridade e favorábeis ás empresas que adoptou o goberno de Macri) preocupáballes que a inflación non estivese baixo control e comezaron a retirar o seu capital. Mesmo o goberno admitiu que a inflación aumentaba cara a un 15% este ano. O peso arxentino comezou a caer fronte ao dólar.
En segundo lugar, o dólar comezou a dar saltos o último mes polos temores dunha guerra comercial internacional, que sempre bota os investidores a buscaren “refuxio seguro” no dólar e porque a Reserva Federal de Estados Unidos está presionando co aumento da súa taxa política, facendo que o investimento en divisas doutros países sexan menos atractivo para os especuladores.
E en terceiro lugar, produciuse un forte aumento do prezo do petróleo cru, como consecuencia dos esforzos para encarecelo do cartel da OPEP no Medio Oriente e as crecentes tensións políticas entre os EUA e Irán. Iso significa custos adicionais de importación de enerxía para moitas economías como Arxentina, Turquía ou Sudáfrica.
As economías con grandes déficits comerciais, alta inflación e aparentemente pouco control sobre o seu gasto público, e sobre todo, altos niveis de débeda, son as máis vulnerábeis á retirada de capital dos investidores estranxeiros. E iso significa Arxentina, Turquía, Sudáfrica e outros países.
O peso arxentino caeu a un mínimo histórico (provocando aínda máis inflación) e o prezo dos bonos do goberno caeron en picado. Só o ano pasado, o goberno de Macri emitiu un bono a 100 anos, confiando en que o entusiasmo pola fin da administración reformista kichnerista despois de 12 anos daría lugar a unha enxurrada de demanda externa. O valor do bono reduciuse actualmente a 83 centavos por dólar. Como o goberno ofrece máis do 6% de xuros nese bono, en comparanza con pouco menos do 3% para os bonos “seguros” dos EUA., o goberno ten a esperanza de frear a saída de capitais. O Banco Central en Bos Aires fundiu 5 mil millóns de dólares das súas reservas de divisas nunha semana e promulgou tres subas de choque dos tipos nun intento de frear a caída do valor do peso.
Mais o aumento das taxas de xuros nos EUA ameaza con poñer moitas economías emerxentes, tanto os seus sectores empresariais como públicos, en novas dificultades. Moitos pediron prestado dólares para cubrir os seus déficits, para investir ou especular, e agora o custo da débeda vai subir. Turquía está con problemas serios. A lira turca afundiuse, malia a intervención do seu Banco Central. O rendemento dos bonos en dólares subiu a novos máximos posteriores á crise e o mercado de valores caeu este ano até un 22 por cento. Se o Banco Central eleva as taxas, como fixo a Arxentina, corre o risco de causar danos graves á economía local.
En notas previas, sinalei o perigo de que o aumento progresivo das taxas de xuros por parte da Reserva Federal podería provocar unha crise da débeda, sobre todo nas chamadas economías emerxentes, xa que os niveis de débeda alcanzaron niveis récord nesas economías. Tamén a débeda global está nun máximo histórico porque os gobernos e as corporacións se endebedaron moito a taxas baixas co fin de estabilizar o sistema bancario e impulsar os mercados de valores e o gasto.
O Instituto de Finanzas Internacionais (IIF), con sede en Washington, sostén que, ademais de Arxentina e Turquía, Ucraína e Sudáfrica son relativamente vulnerábeis a un forte xiro do “apetito de risco” dos investidores estranxeiros.
O IIF recoñece que a débeda mundial subiu outros 21 billóns de dólares en 2017 para sumar un total de 237 billóns. É certo que gran parte desta débeda adicional se debe a China, pero trátase dunha economía moito máis capaz de xestionar esa débeda. A meirande parte é en moeda local, non en dólares e China ten enormes reservas de divisas en dólares (3 billóns) que proporcionan un amortecedor ante calquera colapso de débeda.
Mais outras economías “emerxentes” non están tan ben situadas. A débeda en dólares e euros supera xa os 8 billóns nestes países, é dicir, o 15% da débeda total. a débeda de Arxentina está en máis do 60% en mans de estranxeiros, mentres que Turquía viu un dos maiores aumentos da débeda FX desde o final da Gran Recesión en 2009.
Na medida en que as taxas de xuros soben para esta débeda, o seu servizo volveuse máis difícil. Segundo o IIF, as empresas con “problemas” representan na actualidade máis do 20% dos activos empresariais no Brasil, India e Turquía e aquelas compañías cuxos beneficios son maiores que os custos dos xuros son cada vez menos. “Malia as baixas taxas globais, moitas entidades non financeiras están tendo problemas co servizo de débeda”, sinala o IIF. En Arxentina, as taxas de xuros para as empresas máis pequenas situáronse por riba do 15%. “As empresas foron queimando o seu capital dispoñíbel desde aquela, xa que non poden obter financiamento racional”, engade. “As grandes corporacións con acceso ao financiamento internacional están en mellor posición, pero as empresas medianas e pequenas teñen problemas”, conclúe un analista.
A contracción producirase cando os beneficios corporativos en moitas economías comecen a caer a medida que aumentan os custos de servizo da débeda. A miña última estimación dos beneficios empresariais globais (sobre a base dunha media ponderada das ganancias nos EUA, Alemaña, Reino Unido, Xapón e China), amosa unha caída no último trimestre de 2017 por primeira vez desde mediados de 2016. Queda por ver como foron as cousas no primeiro trimestre de 2018.
[Artigo tirado do sitio web Kaos en la Red, do 21 de maio de 2018]