Sáhara Occidental: Colonialismo, traballo e complicidade imperialista
O caso do Sáhara Occidental non pode ser visto como un conflito illado ou rexional. Representa unha estrutura subimperialista articulada co imperialismo global. O subimperialismo marroquí non só oprime o pobo saharauí, senón que tamén serve para preservar un sistema que nega a verdadeira liberación a todos os pobos explotados da rexión
En 2025 fanse 50 anos desde a ocupación ilegal do Sáhara Occidental por parte de Marrocos —unha ocupación colonial mantida por un aparato militar represivo, unha política deliberada de substitución demográfica e, sobre todo, unha rede de complicidade internacional. É unha colonia no sentido marxista pleno do termo: un territorio explotado, dominado e manipulado para servir aos intereses económicos e xeopolíticos dunha metrópole aliada co imperialismo.
A característica esencial do colonialismo é a negación do dereito dos pobos á autodeterminación e o uso da forza para manter unha relación desigual que beneficia a potencia ocupante. No caso do Sáhara Occidental, esta definición aplícase plenamente. Marrocos actúa como extensión dos intereses imperialistas —particularmente os de Francia, España e os Estados Unidos— a cambio de recoñecemento, armas, apoio diplomático e protección económica. A súa presenza no territorio é unha extensión da lóxica capitalista, que require territorios e recursos sometidos para alimentar a acumulación nas metrópoles.
A complicidade destas potencias é total. Francia segue a ser o principal aliado diplomático de Marrocos, utilizando o seu asento no Consello de Seguridade da ONU para bloquear calquera avance significativo cara á autodeterminación saharauí. Os Estados Unidos, ademais de subministrar armas —incluíndo mísiles Stinger e tecnoloxías de vixilancia— recoñeceron unilateralmente a ocupación como lexítima, en flagrante desprezo das resolucións da ONU. España, a antiga potencia administradora, mantén unha postura de rendición activa, cedendo ante intereses comerciais e enerxéticos con Marrocos e abandonando as súas responsabilidades legais e morais para co pobo saharauí.
A ocupación do Sáhara Occidental non é só militar ou política —é profundamente económica. Marrocos utiliza os territorios ocupados como medio de xestión do seu excedente laboral interno, trasladando traballadores marroquís a sectores como a administración, a minaría e a pesca, mentres os saharauís son sistematicamente excluídos do emprego público, sometidos a desemprego estrutural e perseguidos cando se intentan organizar. O obxectivo é claro: desprazar, borrar, substituír. Non se trata da explotación clásica da man de obra indíxena; trátase da súa eliminación como suxeito económico e político.
Desde a violación do alto o fogo por parte de Marrocos en 2020, o territorio volveu entrar en estado de guerra. O exército marroquí utilizou drons armados para atacar civís saharauís, incluíndo menores, nas zonas liberadas e preto dos campos de refuxiados. Estes crimes de guerra son ignorados —ou mesmo encubertos— polos aliados occidentais de Rabat, que continúan proporcionando apoio político e militar ao réxime.
Casos como o de Sidi Abdallah Abbahah, preso desde 2010 e en confinamento solitario prolongado desde 2018, ou outros do grupo de Gdeim Izik como Abdeljalil Laaroussi e Mohamed Bourial, demostran unha política de represión sistemática, tortura prolongada e denegación de atención médica —prácticas condenadas por organismos da ONU como o Comité contra a Tortura. Con todo, estas decisións son sistematicamente ignoradas por Marrocos, co silencio cómplice dos seus socios internacionais.
A loita do pobo saharauí encarna directamente o que Lenin denominou o dereito das nacións oprimidas á liberación nacional. Para Lenin, unha verdadeira revolución proletaria non pode existir sen unha posición firme de apoio ás loitas anticoloniais. A revolución global exixe solidariedade activa con todos os pobos que loitan contra o colonialismo e o imperialismo. O Sáhara Occidental é hoxe un destes centros de resistencia, que enfronta un sistema global de dominación sustentado polo capital e as alianzas entre elites locais e potencias estranxeiras.
Denunciar o que acontece no Sáhara Occidental non é só un acto de solidariedade, senón que é unha obriga revolucionaria. Ignorar esta realidade é aliñarse, por omisión, co imperialismo e coa violencia colonial que perpetúa. A liberación do pobo saharauí non virá de concesións diplomáticas entre capitais. Virá da persistencia da súa loita, do apoio internacional consciente e do inevitable colapso dun sistema que nega a soberanía aos pobos mentres serve aos intereses do lucro. É hora de romper o silencio. É hora de dicir, claramente: o Sáhara Occidental é unha colonia, e debe ser liberada.
Como escribiu Karl Marx, ‘unha nación que oprime a outra nunca pode ser libre’. A opresión colonial non é só unha cuestión de poder político —é unha estrutura económica que nega a autodeterminación e utiliza o territorio e as persoas como ferramentas de acumulación para a metrópole. No Sáhara Occidental, esta acumulación é compartida entre Marrocos e os centros imperialistas que o apoian.
Un elemento central da ocupación é a crecente colaboración entre Marrocos e Israel —unha alianza que existe desde o inicio da ocupación pero que se fixo pública e institucional nos últimos anos. A entrega de drons, tecnoloxía de vixilancia, armas e asesores militares ao Makhzen é só un aspecto. Empresas israelís como Ratio Petroleum están agora implicadas na exploración petrolífera en augas saharauís, violando o dereito internacional e profundando no espolio colonial con total impunidade.
É común nos círculos progresistas celebrar a liberación dos pobos africanos e lembrar as loitas anticoloniais do século XX. Porén, o caso do Sáhara Occidental segue a ser unha ferida aberta —un dos poucos exemplos de colonialismo herdado aínda activo no mundo hoxe. A súa especificidade é brutal: non é só unha ocupación militar, senón unha cadea de colonialismo sustentada por novas formas de dominación transnacional —armada, enerxética, diplomática e simbólica... Nos últimos anos, fomos testemuñas da expulsión de Francia de varios países do Sahel, como Malí, Burkina Faso e Níxer. Porén, a substitución desa influencia por Marrocos representa a continuación do mesmo xugo baixo outra bandeira. O proxecto de acceso atlántico supostamente ofrecido por Marrocos a estes países implica utilizar o porto de Dakhla, situado en territorio saharauí ocupado. Isto non é soberanía africana: é colonialismo reciclado, con Marrocos actuando como brazo operativo do imperialismo francés no continente.
Esta relación entre Marrocos e Israel é máis que unha alianza táctica: é unha sinerxía estratéxica de intereses coloniais. Ambos os réximes practican formas de colonialismo de poboamento —un no Sáhara Occidental, outro en Palestina— e comparten coñecementos represivos, tecnoloxía militar e prácticas de control da poboación. O que se exporta ao Sáhara Occidental non son só armas, senón métodos de dominación, mecanismos de silenciamento e enxeñería demográfica —todo co aval e financiamento das potencias occidentais.
A presenza de empresas israelís nos sectores enerxético e de seguridade dos territorios ocupados reforza aínda máis a integración de Marrocos nunha rede de dominación imperialista que instrumentaliza a terra saharauí para fins totalmente alleos ao desenvolvemento local. É a continuación dunha lóxica na que os pobos colonizados son tratados como obstáculos loxísticos ou danos colaterais no proceso de expansión capitalista e control xeoestratéxico.
Esta realidade demostra que o caso do Sáhara Occidental non é simplemente unha cuestión de autodeterminación; é unha cuestión estrutural da orde global. A continuidade da ocupación serve ao sistema de dominación global. Francia garante a cobertura diplomática. Os Estados Unidos proporcionan armas e silencio na ONU. Israel aplica modelos de represión xa probados. Marrocos actúa como xestor local e rostro público deste esquema colonial multinacional.
A esquerda internacional —nomeadamente os marxista-leninistas— non pode seguir tratando a causa saharauí como periférica. Esta é unha loita que sintetiza as contradicións do capitalismo global: expropiación de recursos, militarización, colonialismo, racismo e colusión entre elites locais e potencias imperiais. A liberación do Sáhara Occidental representa máis que a vitoria dun pobo. Representa o colapso dunha cadea de explotación e o xurdimento de novas posibilidades históricas no continente africano.
O papel de Marrocos no norte e oeste de África encaixa perfectamente no concepto de subimperialismo, tal e como o formulou o teórico marxista Ruy Mauro Marini. Segundo Marini, o subimperialismo prodúcese cando un país periférico ou semiperiférico no sistema capitalista global actúa como axente rexional do imperialismo mentres mantén a dependencia do capital estranxeiro. Estes países non só interiorizan a lóxica da dominación imperialista, senón que tamén a reproducen en relación cos pobos veciños ou máis vulnerábeis, funcionando como extensións locais da orde capitalista global.
Marrocos cumpre todos estes criterios. Está profundamente integrado na estrutura imperialista: socio privilexiado da Unión Europea, aliado estratéxico dos Estados Unidos e colaborador militar e tecnolóxico próximo de Israel. Esta tríade garante a Rabat apoio diplomático, acceso a armamento avanzado, cobertura en foros internacionais e investimento económico, e a cambio, Marrocos xoga o papel de xendarme rexional, controlando fluxos migratorios, reprimindo movementos políticos internos e externos e asegurando a estabilidade xeoestratéxica en beneficio das potencias occidentais.
A ocupación do Sáhara Occidental é a expresión máis clara desta función subimperialista. Marrocos non só coloniza un territorio en violación do dereito internacional, senón que tamén transforma a ocupación nunha ferramenta de proxección rexional. O exemplo máis recente disto é o chamado proxecto de ‘acceso atlántico’ ofrecido por Marrocos aos países do Sahel —incluíndo Malí, Burkina Faso e Níxer— a través do porto de Dakhla, situado en territorio saharauí ocupado. Esta iniciativa, presentada como cooperación rexional africana, non é máis que unha nova forma de someter pobos liberados dun xugo colonial (o francés) a outro (o marroquí), reafirmando a Marrocos como brazo operativo do imperialismo francés en África.
A alianza con Israel reforza esta lóxica. Máis alá da subministración de drons e tecnoloxía de vixilancia, a presenza de asesores militares israelís no Makhzen e a concesión de contratos de exploración petrolífera en augas saharauís a Ratio Petroleum poñen de manifesto o carácter colonial, securitario e extractivista da ocupación. Este é un caso claro de transferencia de métodos e estruturas coloniais entre réximes que comparten unha lóxica común de represión e usurpación territorial, un verdadeiro ‘eixo da ocupación.’ A cambio, Marrocos ofrece apoio político e loxístico ao réxime sionista... Neste sentido, o caso do Sáhara Occidental non pode ser visto como un conflito illado ou rexional. Representa unha estrutura subimperialista articulada co imperialismo global. O subimperialismo marroquí non só oprime o pobo saharauí, senón que tamén serve para preservar un sistema que nega a verdadeira liberación a todos os pobos explotados da rexión. Combatelo é unha parte fundamental da loita antiimperialista do noso tempo.
[Artigo tirado do sitio web The Panafrikanist, do 6 de maio de 2025
