Recuperar soberanía económica para o benestar social
Necesítase modificar substancialmente a orde económica e iso só pode facerse se existe suxeito social consciente e organizado en disposición de modificar o estado de situación. Non se trata de volver ao “Estado do Benestar”, ou a un “capitalismo máis humano” como algúns imaxinan, un imposíbel ante a ofensiva capitalista, que só se frea desde un proxecto alternativo poboado por suxeitos colectivos organizados e conscientes
En pleno desenvolvemento da pandemia do coronavirus e a urxencia sanitaria e económica mundial, resulta importante avaliar a xeración de condicións políticas para facer posíbel un cambio de rumbo na rexión, algo que se verifica co triunfo de Luís Arce e David Choquehuanca en Bolivia.
O goberno que tomará posesión os primeiros días de novembro é un acontecemento que xera enormes expectativas na rexión, ao tempo que xera interrogantes, e prodúcese de xeito simultáneo ao desenlace das eleccións estadounidenses.
A un ano do golpe perpetrado en Bolivia con apoio do poder global e con forte impacto regresivo, a resposta popular soubo organizar unha réplica non visibilizada por consultoras e analistas electorais, superados nos seus prognósticos co 55% dunha votación que afastou calquera dúbida sobre o consenso a unha perspectiva de cambio progresista da realidade. A mobilización social pode con todo, máis aló do poder dos principais medios de comunicación, da represión e os intentos de manipulación local e global que se exercen con impunidade.
O poder popular é definitivo á hora de discutir o rumbo da sociedade, poñendo en debate un tema transcendental como a cuestión do poder, asociado ao diñeiro, a violencia e a manipulación ideolóxica.
Cando observamos o mapa e a Arxentina rodeada por réximes orientados cara á dereita do arco político, o cambio que anticipa a vontade electoral boliviana resulta estratéxico, especialmente cando o noso país discute co FMI unha débeda odiosa que se impón ao conxunto do noso pobo. Mesmo cando algúns imaxinan un fondo máis amigábel ou con expectativas que este achegue máis recursos, algo que desaconsellamos de xeito enfático, para paliar a situación crítica de reservas no país.
Enfrontar o poder financeiro, do que o FMI é expoñente, require aprender da experiencia boliviana para acumular forza social para confrontar co organismo internacional e o poder no seu seo dos EUA, responsábel de financiar o errado intento dun segundo mandato de Mauricio Macri.
Xunto á experiencia boliviana é de salientar a loita popular chilena, recuperando un ano da revolta popular, exercida maioritariamente pola xente nova, nunha loita que xurdiu contra o aumento do transporte público e se estende contra o réxime privatizado de xubilacións nas AFP, tan cuestionadas en Chile e que foran modelo de privatización das pensións para toda a rexión. Importa Chile porque é a orixe da restauración liberal, chamada “neoliberal”, que non é nova nin liberal, especialmente nestes tempos de dominación das transnacionais.
As eleccións bolivianas e as loitas populares na rexión establecen un límite á política exterior estadounidense que pretende asociar os gobernos da rexión na súa estratexia de inxerencia e atranco a calquera intento de política autónoma e soberana. Por iso hai que profundar a denuncia contra a OEA e Luis Almagro, o seu titular, exemplo de burócrata ao servizo da dependencia.
Esta política de subordinación e submisión asúmese en defensa da orde capitalista e a súa esencia, o réxime de propiedade e explotación e saqueo, unha cuestión que está en discusión no país, non só desde o punto de vista da polémica intelectual ou discursiva, senón por procesos relativos a ocupacións, caso Guernica entre outros, ou polo proxecto ‘Artigas’ en Entre Ríos, en confrontación co clan Etchevehere, expresión do poder oligárquico e da Sociedade Rural da Arxentina.
O que se debate é a propiedade privada dos medios de produción, particularmente a terra. A propiedade debátese tamén a propósito do imposto ás grandes fortunas ou ao frustrado intento de intervención, expropiación a Vicentin, coa pretensión orixinaria de transformala nunha empresa testemuña que vaia na liña de modificar o modelo do agro negocio de exportación.
O poder non cede nas súas posicións, menos no tocante ás súas propiedades se non é a mans dun poder maior. Por iso destacamos a recente experiencia boliviana, necesaria para facer realidade a confrontación coa xigantesca estafa de Vicentin. Bolivia recupera nun ano unha acumulación histórica de poder popular, que agora inaugura un novo ciclo con enormes esperanzas máis aló do seu territorio.
Pensar desde a soberanía
Cambiar o rumbo económico en Arxentina e no mundo é imprescindíbel en tempos de tanta regresión e penuria social.
Toda a estatística mundial indica que os avances, se os houbo, de combate á pobreza e á miseria, coa situación actual estanse revertendo de xeito alarmante.
Necesítase modificar substancialmente a orde económica e iso só pode facerse se existe suxeito social consciente e organizado en disposición de modificar o estado de situación. Non se trata de volver ao “Estado do Benestar”, ou a un “capitalismo máis humano” como algúns imaxinan, un imposíbel ante a ofensiva capitalista, que só se frea desde un proxecto alternativo poboado por suxeitos colectivos organizados e conscientes.
Por iso, resulta imprescindíbel pensar en termos de soberanía alimentaria, enerxética ou financeira, o que esixe a construción de poder popular organizado.
Só baixo esas condiciones sociopolíticas se facilitará a imposición doutro sentido común cara a aquel sustentado polos que acumulan a riqueza socialmente xerada, e atender as necesidades da maioría social afectada no capitalismo realmente existente.
O déficit de vivenda atinxe a millóns, como o desemprego e a pobreza, que só se pode combater se se xeran condicións sociopolíticas de reversión do modelo produtivo e de desenvolvemento, que ten base na propiedade territorial consolidada no país desde 1880 coa conquista violenta de territorios patagónicos que estaban en posesión de pobos orixinarios. A violencia exercida desde o Estado consolidou o poder territorial sobre a terra que hoxe se defende para frear calquera proceso de ‘reforma’ socioeconómica, política e cultural.
A soberanía xógase rexionalmente, especialmente cando o goberno de Brasil avanza na subordinación ao proxecto rexional empurrado polos EUA, co asinamento de acordos de libre comercio, a contramán dunha orientación de privilexio á integración rexional. O presidente brasileiro asóciase á disputa de guerra comercial entre os EUA e China, desandando un camiño histórico de asociación entre Arxentina e Brasil como parte dunha rexión que ten que mirar máis preto para pensar en camiños comúns de solucións soberanas.
Non hai dúbidas de que os cambios nacionais afectan á situación rexional, por iso importa o que acontece en cada país. Resulta imprescindíbel pensar e actuar decisións soberanas nun mundo cada vez máis interrelacionado e condicionado pola ofensiva do capital contra o traballo, a natureza e a sociedade.
A soberanía do comercio exterior é un tema estratéxico. Calquera goberno que non logre xestión soberana do seu sector externo non poderá intentar un rumbo de independencia. Vale a reflexión en momentos onde a axenda económica do país se centrase no tipo de cambio. Por estas horas insístese desde o goberno arxentino que non existe posibilidade de depreciación da moeda, con todo e máis aló da presión de grandes exportadores e especuladores, a realidade é que o prezo do dólar avantaxa a media dos prezos e máis aínda dos ingresos populares, salarios, xubilacións e beneficios sociais. A realidade da política cambiaria termina sendo de axuste da maioría da poboación que vive de ingresos fixos.
Nese marco débese reflexionarse acerca da disputa de poder que supón intervir na política cambiaria, monetaria, de comercio exterior e de distribución do ingreso e a riqueza. O que ocorre en definitiva é puxa distributiva, de ingresos e de riqueza, entre os máis concentrados da economía e a maioría empobrecida do país. Se algo fai falta na nosa conxuntura, é precisamente atender a demanda social contra a pobreza, polo emprego, estimular a reactivación para mellorar a demanda da maioría da sociedade. É o rumbo necesario para avanzar soberanamente nunha perspectiva de benestar social, sen falsas expectativas nun capitalismo humanizado, senón orientado nunha perspectiva de emancipación social.
[Artigo tirado de Rebelión, do 26 de outubro de 2020]