Poden os BRICS triunfar sobre o FMI e o Banco Mundial?
Aínda que algúns políticos e medios occidentais insisten en minimizar o papel dos BRICS (Brasil, Rusia, A India, China e Suráfrica) na configuración da nova orde mundial, a mudanza semella ser real e irreversíbel
Quen ía pensar que as nacións BRICS puidesen xurdir como o rival potencial dos países do G7, o Banco Mundial e o FMI combinados? Mais esa posibilidade que algunha vez pareceu afastada agora ten perspectivas reais que poderían cambiar o equilibrio político da política mundial.
BRICS é un acrónimo de Brasil, Rusia, A India, China e Suráfrica. Supostamente foi acuñado polo economista xefe de Goldman Sachs en 2001 como unha referencia ás economías emerxentes do mundo. Entón coñecíase como BRIC, co ‘S’ engadido máis tarde cando Suráfrica se uniu formalmente ao grupo en 2010. A primeira cimeira oficial dos BRIC tivo lugar en 2009. Daquela, o debate parecía en gran medida abstracto. Con todo, non foi até 2014 cando os BRICS comezaron a dar pasos serios cara a unha maior integración, cando a nacente alianza, que agora inclúe a Suráfrica, lanzou o Novo Banco de Desenvolvemento cun capital inicial de 50.000 millóns de dólares.
Esta decisión significou que o grupo agora estaba listo para dar os seus primeiros pasos prácticos para desafiar o dominio de Occidente sobre as institucións monetarias internacionais, isto é, o Banco Mundial e o FMI. Porén, o conflito xeopolítico global, por tanto, resultante da guerra entre Rusia e Ucraína, demostrou ser a forza impulsora detrás da expansión masiva en curso nos BRICS, especialmente cando os países financeiramente poderosos comezaron a mostrar interese na iniciativa. Inclúen Arxentina, Emiratos Árabes Unidos, México, Alxeria e, en particular, Arabia Saudita.
Informes financeiros recentes suxiren que os BRICS xa é o bloque de produto interior bruto (PIB) máis grande do mundo, xa que actualmente contribúe co 31,5 % do PIB mundial, por diante do G7, que achega o 30,7 %.
Unha das maiores oportunidades e desafíos que enfrontan os BRICS agora é a súa capacidade para expandir a súa base de membros mentres manteñen o seu crecemento actual. O tema de axudar os novos membros a manter a independencia económica e política é particularmente vital.
O FMI e o Banco Mundial son coñecidos por estipular o seu apoio monetario aos países, nomeadamente no Sur global, con condicións políticas. Esta posición adoita xustificarse baixo o pretexto dos dereitos humanos e a democracia, aínda que está completamente relacionada coa privatización e a apertura de mercados para investidores estranxeiros, léase corporacións occidentais.
A medida que os BRICS se fortalezan, terán o potencial de axudar os países máis pobres sen impulsar unha axenda política interesada ou manipular e controlar indirectamente as economías locais. A medida que a inflación atinxe a moitos países occidentais, o que devén nun crecemento económico máis lento e provoca malestar social, as nacións do Sur global están a utilizar isto como unha oportunidade para desenvolver a súa propia alternativa económica. Isto significa que grupos como os BRICS deixarán de ser institucións exclusivamente económicas. A loita agora é moi política.
Durante décadas, a maior arma dos Estados Unidos foi o seu dólar que, co tempo, deixou de ser unha moeda normal per se para se converter nunha verdadeira mercadoría. Libráronse guerras para garantir que países como Iraq e Libia sigan comprometidos co dólar. Tras a invasión estadounidense de Iraq en marzo de 2003, Bagdad volveu vender o seu petróleo en dólares estadounidenses. Esta loita polo dominio do dólar tamén se sentiu dolorosamente en Venezuela, que ten as reservas de petróleo máis grandes do mundo, pero viuse reducida á pobreza extrema por tentar desafiar a supremacía de Washington sobre a súa moeda. Aínda que levará tempo, o proceso de redución da dependencia dos dólares estadounidenses está agora en pleno apoxeo. O 30 de marzo, Brasil e China anunciaron un acordo comercial que lles permitiría utilizar as moedas nacionais dos dous países, o iuan e o real, respectivamente. Este paso será consecuente, xa que alentará outros países suramericanos a seguiren o seu exemplo. Mais ese movemento non foi o primeiro nin será o último deste tipo.
Unha das principais decisións dos ministros de finanzas e os gobernadores dos bancos centrais da Asociación de Nacións do Sueste Asiático (ASEAN) despois da súa xuntanza do 30 e 31 de marzo en Indonesia é reducir a súa dependencia do dólar estadounidense. Acordan «reforzar a resiliencia financeira… mediante o uso da moeda local para apoiar o comercio e o investimento transfronteirizos na rexión da ASEAN». Isto tamén é un cambio de xogo.
Os países BRICS, en particular, están á cabeza e preparados para servir como facilitadores da reorganización do mapa económico e financeiro mundial. Aínda que Occidente está ocupado tratando de que non vaian a pique as súas propias economías, segue desconfiando das mudanzas que se están producindo no Sur global.
Washington e outras capitais occidentais están preocupadas. Débeno estar. Tras unha reunión entre o presidente estadounidense Joe Biden e 40 líderes africanos na Casa Branca en decembro pasado, quedou claro que os países africanos non estaban interesados en tomar partido na guerra en curso en Ucraína. En consecuencia, a vicepresidenta dos Estados Unidos, Kamala Harris, voou a África o 26 de marzo para se reunir cos líderes africanos co único propósito de afastalos de China e Rusia. É probábel que ese esforzo fracase. Unha ilustración perfecta da negativa de África a abandonar a súa neutralidade é a conferencia de prensa entre Harris e o presidente de Ghana, Nana Akufo-Addo, o 28 de marzo. “Pode haber unha obsesión en Estados Unidos sobre a actividade chinesa no continente, pero non hai tanta obsesión aquí”, dixo Akufo-Addo aos xornalistas.
Argumentar que os BRICS son un grupo puramente económico é ignorar gran parte da historia. O momento da expansión dos BRICS, o severo discurso político dos seus membros, membros potenciais e aliados, as repetidas visitas de altos diplomáticos rusos e chineses a África e outras rexións do Sur global, etc., indican que os BRICS se converteron nos novos países do Sur, plataforma de xeopolítica, economía e diplomacia. Canto máis exitosos sexan os BRICS, máis débil crecerá a hexemonía occidental sobre o Sur. Aínda que algúns políticos e medios occidentais insisten en minimizar o papel dos BRICS na configuración da nova orde mundial, a mudanza semella ser real e irreversíbel.
[Artigo tirado do sitio web Rebelión, do 27 de abril de 2023]