Os BRICS poñen en xaque a hexemonía do dólar
Dirixido pola expresidenta brasileira Dilma Rousseff, o Novo Banco de Desenvolvemnto terá entre as súas funcións utilizar as súas moedas locais sen recorrer a terceiras como o euro e o dólar, que queda excluído, por vez primeira, das súas transaccións monetarias e financeiras
O Novo Banco de Desenvolvemento (NBD) dos BRICS acordado entre China e Brasil (13 de abril 2023 en Shanghai, China), pon en xaque ao sistema capitalista-imperialista monetario e financeiro internacional nacido dos Acordos de Bretton Woods de 1944 baixo a hexemonía estadounidense.
Na súa visita a China os presidentes Xi Jinping e Lula da Silva acordaron a creación do Novo Banco de Desenvolvemento (NBD) dos países integrantes dos BRICS: Brasil, Rusia, A India, China e Suráfrica e no que xa solicitaron a súa entrada outros países como Arxentina, Alxeria, Exipto, Irán, Bahrain, Arabia Saudita e os Emiratos Árabes Unidos, entre outros, que desexan non depender máis do dólar e do comercio controlado polos Estados Unidos. Este bloque preséntase como alternativo ao imperialista do G7 integrado por Estados Unidos, Canadá, Alemaña, Francia, Italia, Reino Unido e Xapón.
Dirixido pola expresidenta brasileira Dilma Rousseff, o NBD terá entre as súas funcións utilizar as súas moedas locais sen recorrer a terceiras como o euro e o dólar, que queda excluído, por vez primeira, das súas transaccións monetarias e financeiras.
Lembremos que, como di Ernest Mandel (El dólar y la crisis del imperialismo, ERA, México, 1974, p. 20): «Grazas ao sistema de Bretton Woods a inflación do dólar desempeñou á vez o papel de motor da expansión do mercado interior de Estados Unidos e de motor da expansión do mercado mundial».
En relación con este período –mutatis mutandis– o dólar xa non é o eixo da economía capitalista global, senón, cada vez máis, unha das moedas e sistemas monetarios, aínda que aínda importantes, que perviven na contorna do xurdimento de novos instrumentos e modalidades diferentes ao dólar.
A traxectoria histórica destes pódese describir na seguinte secuencia: patrón ouro – patrón dólar – crise do dólar – xurdimento de novas moedas e sistemas monetario-financeiros no contexto do cada vez máis visíbel sistema multilateral e policéntrico que se estende polo mundo.
No libro mencionado Mandel xa prevía, desde 1968, a crise do sistema monetario internacional centrado no dólar. Deste xeito afirma que: «A posición privilexiada que o dólar ocupou durante dúas décadas dentro do sistema monetario internacional reflectía a situación excepcional da economía norteamericana e a potencia do imperialismo norteamericano no seo do sistema capitalista internacional. Esta situación modificouse gradualmente, esta potencia experimenta unha decadencia relativa» (op.cit., p. 201).
Estas palabras proféticas do intelectual belga cúmprense hoxe en día na medida en que, á inversa, esa situación excepcional da que gozaba Estados Unidos hoxe troca en crise económica, inestabilidade financeira, perda de competitividade, crise social e política e redución gradual do dólar no PIB mundial e nas transaccións comerciais e financeiras internacionais, ao que contribuíu, como un búmerang e paradoxalmente, a imposición das chamadas «sancións» estadounidenses contra países soberanos como China e Rusia.
RT (14 de abril de 2023) recolleu a opinión de varios ministros do Goberno brasileiro desde Pequín respecto dos beneficios dos acordos alcanzados entrambos os gobernos: «Intercambios comerciais en moedas propias, infraestrutura, innovación e tecnoloxía e defensa do medio ambiente». Pola súa banda, o ministro de Facenda de Brasil, Fernando Haddad, confirmou que se estuda a posibilidade de realizar transaccións comerciais en moedas locais: «A idea de realizar intercambios comerciais en moedas propias, sen recorrer a moedas de terceiros, é algo que está na mesa de negociación desde hai moito tempo entre os BRICS [bloque creado por Brasil, Rusia, A India, China e Suráfrica], no ámbito do Mercosur» (RT, 14 de abril de 2023).
Unha das principais consecuencias a medio prazo dos acordos chinés-brasileiros expresarase nun cambio da xeopolítica mundial en función dun equilibrio máis favorábel ao Sur Global e aos países dependentes e subdesenvolvidos suxeitos ao dominio político e aos procesos de acumulación e valorización de capital dos países imperialistas. Porén, iso non significa, como se chegou a comentar, superar a dependencia estrutural deses países se non se supera, ao mesmo tempo, o capitalismo e o seu modo de produción.
É consistente a tese de que a soberanía política e a soberanía económica non son posíbeis se non se conta cunha moeda e un sistema cambiario sólido e soberano que, aínda que se articulan con outros sistemas e moedas como o mesmo dólar, asemade posúan un funcionamento autónomo en relación coas necesidades económicas e sociais da nación ou dunha rexión.
Non é casual respecto diso que no pasado, nas décadas do oitenta e noventa, mesmo na actualidade, os poderes imperialistas sometesen os países dependentes aos seus procesos de acumulación e reprodución de capital a través de mecanismos como o endebedamento externo, ou ben mediante os investimentos estranxeiros directos e indirectos neses países co fin de succionar masas crecentes de riqueza, valor e de plusvalor en beneficio dos países capitalistas avanzados independentemente dos réximes políticos que prevaleza naqueles. Un caso sobresaliente é Arxentina que, endebedada co Fondo Monetario Internacional polo Goberno do empresario Macri, na actualidade, baixo un Goberno supostamente progresista —aínda que non necesariamente de esquerda— como o de Alberto Fernández, está inmersa nunha profunda crise económica, inflacionaria e social debido aos efectos lacerantes dos empréstitos e financiamentos derivados do monstruoso endebedamento externo cuxos leoninos intereses o país ten que pagar puntualmente a ese organismo internacional en detrimento da deterioración da vida social, dos salarios e das condicións laborais dos traballadores. Iso pode levar, mesmo, á perda das próximas eleccións presidenciais por parte da Frente de Todos en beneficio dalgún candidato ou coalición de dereita ou ultradereita dese país.
A dolarización foi un mecanismo histórico dos Estados Unidos para reproducir a suxeición dos países aos seus sistemas monetarios, financeiros, cambiarios e de intercambio para manter a súa hexemonía global. Isto permitiu, por exemplo, até hoxe, que ese país impoña as súas chamadas sancións —que non son outra cousa que agresións que violan do dereito internacional— a calquera país ou rexión que non se encadre nos seus intereses xeopolíticos e estratéxicos. Abondan os casos: Cuba, Venezuela, Nicaragua, Irán, Corea do Norte, China, Rusia ou ameazas de facelo como no caso de México, tanto en relación coa problemática da explosiva e estendida inmigración nas súas fronteiras, como no escandaloso e complexo tema do tráfico do opioide do fentanilo no que Washington agocha a súa responsabilidade culpando exclusivamente o narcotráfico mexicano.
Aínda que xa hai antecedentes de intentos de creación de instrumentos monetarios paralelos ao dólar ou de intercambios comerciais en troca de produtos entre países, consideramos que é a primeira vez que se dá un paso firme, estrutural, para construír infraestruturas, intercambios comerciais e cambiarios sustentados nun novo tipo de moeda como o do NBD.
Consideramos que a partir de aquí se estará desenvolvendo un poderoso «efecto demostración» e de bifurcación a moitos países do mundo que advertirán as vantaxes de abrazar o sistema do Novo Banco de Desenvolvemento na medida en que se precipita o declive do podre e inxusto sistema monetario internacional centrado na outrora hexemonía do dólar nacida en Bretton Woods.
[Artigo tirado do sitio web Rebelión, do 17 de abril de 2023]