120 días de goberno de ultradereita en Arxentina
Arxentina con Milei é parte da ofensiva ultradereitista que pretende consolidar a ofensiva do capital en contra do traballo, da natureza e da sociedade
Transcorreu xa o primeiro cuadrimestre de goberno de Javier Milei, definido como «libertario» e «anarcocapitalista», que se gaba de levar adiante o «axuste máis grande da humanidade» e ao mesmo tempo facer un chamado aos empresarios a investiren en Arxentina porque é «un excelente caso de negocios para entrar e gañar moito diñeiro».
Está clara a identificación de Milei coa orde capitalista e a súa vocación para facer funcionar a un sistema en evidente crise, non só no seu territorio, senón en todo o planeta. Milei sustenta unha concepción de política económica para todo o mundo. É o que sostivo en Davos, no Foro Económico Mundial e na cimeira conservadora nos Estados Unidos.
O seu aliñamento de política internacional é cos EUA e con Israel, a treo, nunha prédica en contra de toda alternativa ao capitalismo, sexa o socialismo, o populismo, na que só inclúe a esquerda nesta categoría, tanto como o feminismo, o ambientalismo, como calquera demanda que restrinxa a dinámica da explotación da forza de traballo e o saqueo sobre os bens comúns.
As manifestacións públicas contra os presidentes de México, Colombia ou Brasil son parte dunha diatriba agresiva contra Cuba, Nicaragua ou Venezuela no noso territorio, pero especialmente contra China e os países sancionados unilateralmente por Washington e os seus aliados en Europa e Asia.
Arxentina con Milei é parte da ofensiva ultradereitista que pretende consolidar a ofensiva do capital en contra do traballo, da natureza e da sociedade.
Beneficiados e prexudicados
Logo de 4 meses resulta evidente identificar no seu goberno quen son os beneficiarios e quen os prexudicados da política económica.
Entre os beneficiados, todo remite ás primeiras disposicións feitas desde o 10 de decembro do 2023. Nese momento dispúxose:
- a) unha desvalorización, cun dólar que pasou de 400 a 800 pesos e con desvalorizacións programas do 2% mensual para cotizar actualmente a 864 pesos por dólar segundo o BCRA;
- b) a liberación dos prezos, posibilitando a remarcación de bens e servizos favorecendo as ganancias concentradas do sector hexemónico do empresariado local e externo.
Ambas as dinámicas mantéñense, xa que existe unha forte presión para profundar o rumbo da desvalorización da moeda e continuar co realiñamento dos prezos relativos, especialmente o aumento das tarifas de servizos públicos. A realidade é unha alza inflacionaria en moeda local e en divisas.
É un rumbo que disparou a inflación en decembro do 2023 ao dobre do maior récord do goberno anterior en novembro do pasado ano, do 12,8% ao 25,5%, que anualizada a febreiro do 2024 alcanzou o 276,2%; cunha proxección segundo indican consultores ao BCRA da orde do 190% para todo o ano 2024, desde o 20,6% de xaneiro, o 13,2% de febreiro, un estimado similar para marzo e se se cumpre unha proxección dun díxito mensual desde abril ou maio.
Grandes gañadores son entón os sectores máis concentrados da produción e exportación local, entre eles, do agronegocio, dos hidrocarburos e da minaría, precisamente os mesmos sectores transnacionalizados que o goberno sinala como motores da repunta logo do piso recesivo que transita a economía actual.
É algo que aparece xa nos datos de xaneiro, onde o Estimador Mensual da Actividade Económica (EMAE) «rexistrou unha caída dun 4,3% na comparación interanual, e dun 1,2% respecto de decembro na medición desestacionalizada». Entre os poucos sectores con datos en positivo aparece o sector agroex+
portador e a minaría.
O sector industrial presenta evidencias da recesión, tal como sinala a estatística oficial: «En febreiro de 2024, o Índice de produción industrial manufactureiro (IPI manufactureiro) mostra unha caída dun 9,9% respecto de igual mes de 2023. O acumulado do primeiro bimestre de 2024 presenta unha diminución dun 11,1% respecto de igual período de 2023».
Un dato importante é que esa referencia de gañadores non inclúe a maioría da sociedade arxentina. Por iso, os grandes beneficiarios da política do goberno son os produtores e exportadores máis concentrados, os grandes investidores externos e o sector asociado á especulación e as finanzas.
Deste xeito, o rumbo da economía arxentina favorece as expectativas de capitalistas globais e locais que miran con interese e atención o que ocorre na Arxentina, xa que se xeran todas as condicións macroeconómicas para investir nun territorio que lles xere unha rendibilidade máis que axeitada.
Importa o tema, porque Arxentina está condicionada polo endebedamento externo, especialmente polo acordo co FMI, sexa o empréstito de Mauricio Macri do 2018, ou a renegociación do goberno de Alberto Fernández do 2022, que potencia a dependencia por débeda até o 2034.
Arxentina está auditada trimestralmente polo FMI e sendo un pagador serial dos seus compromisos externos, ou renegociando estes a cambio de perda de soberanía, ofrécense excelentes oportunidades de renda a investidores que buscan elevadas ganancias en tempos de crise global.
As contas financeiras están a dar sinais para eses grandes investidores internacionais, pola baixa da fenda entre distintos tipos de cambio e a diminución do risco país, con crecemento nas valorizacións de títulos e accións.
Nese marco, é de salientar o crecemento das reservas internacionais, que estaban en decembro pasado en 21.200 millóns de dólares e en marzo alcanzaron os 28.200 millóns. É un logro sustentado nunha balanza comercial positiva por 3.200 millóns, pero máis aínda, no atraso no pago das importacións por 9.300 millóns. A iso debe incorporarse a perda de divisas por pagamentos de xuros e outros aspectos por máis de 8.100 millóns.
Os beneficiarios da política do goberno Milei son sectores económicos altamente concentrados, asociados á gran produción e exportación do agro, a enerxía e a minaría. Todos eles asociados e vinculados á gran propiedade territorial, a gran burguesía local e aos investidores externos.
Se estes son os gañadores queda claro quen son os perdedores. En primeiro lugar, están os xubilados/as e as/os traballadoras/es en activo, aos que cómpre engadir os sectores pequenos e medios do empresariado os ingresos dos cales dependen da capacidade de compra dos ingresos populares.
Para os primeiros o tema é dramático, e reproduce o que vén acontecendo nos últimos gobernos, xa que a fórmula de actualización dos ingresos das pensións non resolve as necesidades de xubilados e xubilados, que hoxe están nun nivel de 685 mil pesos mensuais e a maioría, dous terzos dos xubilados (7 millóns de persoas), perciben algo así como un terzo do que necesitan para unha vida digna e axeitada do adulto maior.
En materia de salarios, temos que un 40% de traballadores e traballadores están nunha situación irregular, flexibilizados, con contratos sen seguridade social. Os ingresos destes traballadores en situación irregular son peores que os ingresos dos traballadores estatais, hoxe vivindo unha situación de extensión dos despedimentos: o goberno fala de 15 mil despedimentos en «semana santa», e fontes sindicais están na procura do número concreto e real deses despedimentos, pero o propio presidente sinalou que o obxectivo é despedir 70 mil traballadores contratados. De feito, traballadores contratados por un ano, agora redúcense a tres meses. É unha espada de Damocles permanente sobre os empregados contratados polo Estado. O Estado é o maior contratante en situación de irregularidade, polo tanto, é o que maior precariza a forza laboral na Arxentina.
Os salarios dos traballadores irregulares son os que en peor situación están, os que máis perderon, seguidos dos estatais e logo do sector privado regularizado.
Con dous temas importantes como agravante, un, que o goberno dixo que non vai avalar paritarias de actualización segundo vaian os acordos entre patronais e traballadores, o que demostra os límites da liberdade de mercado: liberdade de prezos para aumentar prezos no mercado, menos o prezo da forza de traballo, prezo que está controlado e que vai demandar paros e conflitividade. Por outra banda, existen negociacións para restituír o imposto ás ganancias aos salarios, que poñería de novo a traballadores de altos ingresos relativos con respecto á media, a pagar impostos para cubrir as necesidades de recursos da nación e das provincias.
Como vemos, beneficiarios moi concentrados e unha ampla parte da poboación arxentina prexudicada por esta política de concentración do ingreso e da riqueza.
Consenso e disputa política
A resistencia medra no marco do descontento por inflación e recesión, que non se constitúe aínda en proxecto alternativo ante a desconfianza e crítica aos gobernos anteriores, especialmente ao peronismo e a súa hexemonía kirchnerista.
Interesa o tema pola hexemonía peronista no movemento popular desde 1945 e polo protagonismo dunha nova camada xuvenil do activismo social nos últimos anos baixo o liderado de Néstor Kirchner e Cristina Fernández.
A esquerda tamén está afectada e remite a problemas históricos desde a emerxencia peronista para ser expresión de representación masiva.
En rigor, debe pensarse a dimensión cultural e social da esquerda, máis aló da representación institucional, e mesmo, vínculos políticos entre franxas sociais, territoriais e política da esquerda e o peronismo, como parte dunha procura de novas articulacións de reorganización do movemento popular.
A ultradereita desde os medios de comunicación e as redes sociais vén exercendo unha eficaz política de intervención cultural para descualificar o peronismo, o kirchnerismo e nese contexto a esquerda no seu conxunto.
Tal como antes sinalamos, para Milei, todo é o mesmo, «comunismo, socialismo, kirchnerismo, peronismo, populismo, feminismo, ambientalismo».
A interrogante é como reconstruír identidade popular máis aló das identidades tradicionais e sintetizar a ampliada resistencia por reivindicacións democráticas, contra os despedimentos e a perda do poder adquisitivo dos ingresos populares, cun proxecto político anticapitalista, antiimperialista e por profundas transformacións en contra da explotación e o saqueo.
Trátase dunha preocupación que recoñece o debate intelectual e político en variados espazos sociopolíticos, sindicais, territoriais, dun activo militante que se recoñece na tradición peronista ou na esquerda, e que non sempre articularon en conxunto as súas propostas políticas ou civilizatorias.
Non é só un tema para o debate local, senón tamén global, que remite á discusión sobre o suxeito dos cambios e a revolución, como ás identidades políticas necesarias na perspectiva da loita en contra da ofensiva capitalista, das dereitas e a ultra, caso da Arxentina e doutros países da rexión e do mundo.
De feito, o que se propón é un debate estratéxico para dar rumbo a unha perspectiva de emancipación no presente e futuro próximo. É un debate estrutural ante a permanencia dun proxecto que xa comeza a presentar a súa estratexia para as eleccións de media quenda en 2025 e para renovar mandato presidencial en 2027.
Estamos chamados a construír alternativa política en contra e máis aló do capitalismo.
[Artigo tirado do sitio web do CADTM, do 12 de abril de 2024]
