Capitalismo e dereitos laborais
Algúns dos peores gobernos á hora de defender os dereitos dos traballadores sexan os xendarmes do sistema capitalista mundial. Os Estados Unidos e Gran Bretaña están entre os países peor clasificados, a pesar de que a eses gobernos lles gusta sinalar co dedo outros países
As condicións dos traballadores seguen a empeorar. Cada vez son máis os gobernos do mundo que negan o dereito á folga ou a afiliarse a un sindicato. O informe 2023 sobre o Índice Global dos Dereitos publicado pola Confederación Sindical Internacional (ITUC, International Trade Union Confederation) ofrece unha lectura desalentadora, como vén sendo habitual desde hai unha década, cando a ITUC publica os seus informes anuais.
Unha vez máis, non hai ningún país na Terra que protexa plenamente os dereitos dos traballadores, infórmanos o informe do Índice Global de Dereitos. Non é nada novo, xa que este era o caso no informe de 2022, e en todos os informes anteriores. O neoliberalismo non ten rostro humano.
Tras sinalar que "os alicerces da democracia están a ser atacados", o informe comeza cun resumo instrutivo: "Tanto nos países de renda alta como nos de renda baixa, a medida que os traballadores sentiron toda a forza da crise do custo da vida, os gobernos reprimiron os seus dereitos a negociar colectivamente aumentos salariais e a emprender folgas contra a indiferenza dos empregadores e os gobernos ante os efectos da espiral inflacionista sobre os traballadores. De Eswatini a Myanmar, de Perú a Francia, de Irán a Corea, as demandas dos traballadores para que se respecten os seus dereitos laborais foron ignoradas e a súa disidencia topou con respostas cada vez máis brutais por parte das forzas do Estado".
Vivir no Norte Global non exime da represión. O informe, ao constatar que o 87% dos países do mundo vulneran o dereito de folga, sinala que Bélxica, Canadá e o Estado español están entre os países nos que os traballadores se enfrontaron a procesos penais e despedimentos tras tomar a decisión de facer folga. En Corea do Sur, Daewoo Shipbuilding & Marine Engineering presentou unha demanda contra os dirixentes do Sindicato de Traballadores do Metal de Corea por supostas perdas económicas ocasionadas por unha folga, exixindo 47.000 millóns de wons (35,3 millóns de dólares).
Case o mesmo número de países -o 79%- vulneraron o dereito á negociación colectiva, e os traballadores dos Países Baixos, Macedonia do Norte, Montenegro e Serbia denunciaron que os seus dereitos de negociación colectiva se viron gravemente reducidos. Case tres cuartas partes dos países –o 73 por cento- impediron o rexistro de sindicatos mediante lexislación gobernamental, incluído Canadá.
En xeral, segundo a ITUC, "nos últimos 10 anos produciuse un aumento constante da violación dos dereitos dos traballadores en todas as rexións... A liña que separa as autocracias das democracias está a desaparecer e os traballadores están en primeira liña mentres os gobernos e as empresas tentan escurecela aínda máis". Aínda que a ITUC non menciona o capitalismo no seu informe, esta tendencia, que se remonta a moito máis tempo que a última década na que a confederación publicou os seus informes, é sintomática da actual guerra de clases unilateral que libran os industriais e financeiros contra os traballadores. Hai que ter sempre presente que os beneficios proceden da diferenza entre o valor do que producimos, xa sexan bens tanxíbeis ou servizos, e o valor de cambio deses bens ou servizos.
Non nos debería sorprender, polo tanto, que algúns dos peores gobernos á hora de defender os dereitos dos traballadores sexan os xendarmes do sistema capitalista mundial. Os Estados Unidos e Gran Bretaña están entre os países peor clasificados, a pesar de que a eses gobernos lles gusta sinalar co dedo outros países. O goberno británico, por exemplo, "presentou unha nova lexislación primaria ante o parlamento en xaneiro de 2023 que faría cumprir a imposición unilateral de Niveis de Servizos Mínimos aos traballadores ferroviarios, traballadores de ambulancias e traballadores do servizo de bombeiros", con disposicións para que tales leis se estendan a outros sectores do mundo de traballo. O proxecto converteuse en lei en xullo. Alén do Atlántico, o presidente dos Estados Unidos, Joe Biden, a pesar das súas afirmacións de ser "o presidente máis favorábel aos sindicatos", impuxo un convenio aos traballadores ferroviarios, a maioría dos cales votara en contra de aceptalo, que os deixaba sen días de baixa por enfermidade e outras duras condicións laborais.
O Índice Global de Dereitos clasifica aos países do mundo do 1 ao 5, sendo o 1 a mellor categoría, que sinala "violacións esporádicas dos dereitos", definidas como aquelas nas que "as violacións contra os traballadores non están ausentes, pero non se producen de forma regular". Só nove países recibiron unha cualificación de 1, os mesmos nove que en 2022. Ese nove son Alemaña, Austria, Dinamarca, Finlandia, Irlanda, Islandia, Italia, Noruega e Suecia. (Aparecen en verde nos mapas do informe).
Os países con cualificación 2 son aqueles con "violacións reiteradas dos dereitos", definidos como aqueles nos que "determinados dereitos foron obxecto de ataques reiterados por parte de gobernos e/ou empresas e socavaron a loita por unhas mellores condicións de traballo". Entre os países con esta cualificación atópanse a República Checa, Francia, Xapón, Países Baixos, Nova Celandia, o Estado español, Suíza e Uruguai. (Aparecen en amarelo nos mapas do informe).
Os países con cualificación 3 son aqueles con "violacións regulares dos dereitos", definidos como aqueles nos que "os gobernos e/ou as empresas interfiren regularmente nos dereitos laborais colectivos ou non garanten plenamente aspectos importantes destes dereitos" debido a deficiencias legais "que fan posíbeis violacións frecuentes". Entre os países con esta cualificación están Arxentina, Australia, Bélxica, Canadá, México e Sudáfrica. (Aparecen en laranxa claro nos mapas do informe).
Os países con cualificación 4 son aqueles con "violacións sistemáticas dos dereitos", definidos como aqueles nos que "o goberno e/ou as empresas realizan serios esforzos para esmagar a voz colectiva dos traballadores, pondo en perigo os dereitos fundamentais". Entre os países con esta cualificación están Gran Bretaña, Grecia, Perú, Estados Unidos e Vietnam. (Aparecen en laranxa escuro nos mapas do informe).
Os países con cualificación 5 son os que "carecen de garantías de dereitos", definidos como "os traballadores non teñen efectivamente acceso a estes dereitos [recollidos na lexislación] e, polo tanto, están expostos a réximes autocráticos e prácticas laborais inxustas". Entre os países con esta cualificación están Brasil, China, Colombia, Ecuador, A India, Filipinas, Corea do Sur e Turquía. (Aparecen en vermello nos mapas do informe.) Ademais, hai países cunha cualificación 5+, aqueles con "ningunha garantía de dereitos debido á ruptura do Estado de Dereito". Afganistán, Myanmar, Siria e O Iemen están entre os 10 países incluídos nesta categoría, e están pintados de vermello intenso.
Que as condicións dos traballadores -que, á fin e ao cabo, constitúen a inmensa maioría da poboación mundial- sigan a deteriorarse é coherente con outras tendencias económicas. Desembolsáronse preto de 20 billóns de dólares (18,7 billóns de euros) só para apontoar os mercados financeiros desde o colapso económico de 2008. Cinco dos maiores bancos centrais do mundo -a Reserva Federal de Estados Unidos, o Banco Central Europeo, o Banco de Xapón, o Banco de Inglaterra e o Banco de Canadá- repartiron preto de 10 billóns de dólares para apontoar artificialmente os mercados financeiros nos dous primeiros anos da pandemia de Covid-19, ademais dos 9,36 billóns de dólares que se gastaron en apontoar os mercados financeiros nos anos posteriores ao colapso económico mundial de 2008.
Poderiamos citar a cobiza empresarial que mantivo viva a pandemia de Covid-19, cobiza facilitada pola maioría dos gobernos do mundo que non deron prioridade á atención sanitaria por riba do diñeiro, como exemplifica o feito de que as vacinas sigan sen estar dispoñíbeis para o Sur Global. A Unión Europea, coa súa teimuda negativa a renunciar a calquera norma de propiedade intelectual por fidelidade aos fabricantes de vacinas Covid-19, foi o maior atranco. Considérase que manter os dereitos de propiedade intelectual é máis importante que a vida humana. Tamén poderiamos citar as chamadas "asociacións público-privadas", ás que os gobernos venden infraestruturas públicas por baixo do seu custo ás empresas, que logo aumentan os custos, reducen os servizos e eliminan postos de traballo en busca de beneficios desorbitados.
A natureza unilateral da guerra de clases queda aínda mis ilustrada pola "solución" do Banco Mundial á deterioración dos salarios e as condicións de traballo: pedir que se rebaixen aínda máis as normas laborais porque as regulacións actuais son "excesivas". Noutras palabras: traballar até caer rendido! E espérase que traballes máis horas até caer rendido, xa que as normativas sobre xornadas laborais excesivas se incumpren con frecuencia; como resultado, os traballadores vense obrigados a traballar máis horas, ben por medo a perder o emprego se se negan, ben para sobrevivir, porque os salarios non deixan de caer por detrás da inflación e os custos da vida. E eses custos de vida están especialmente suxeitos a incrementos porque o custo da vivenda está a dispararse, aumentando moito máis rápido que a inflación e os salarios en países de todo o mundo.
Canto tempo pasará até que os traballadores do mundo se unan e defendan no que foi unha guerra unilateral durante medio século?
[Artigo tirado do sitio web Systemic Disorder, do 20 de setembro de 2023]
