A xeopolítica de Donald Trump
Cada vez resulta máis evidente que o capitalismo actual non está en condicións de xerar nin remotamente un ciclo expansivo no ámbito da produción. A crise bursátil do 26 de febreiro de 2018 é a manifestación máis recente que fixo baixar as esperanzas dun novo ciclo tecnolóxico, dirixido polo capital financeiro globalista
O goberno estadounidense pon de manifesto a crise agónica, turbulenta e conflitiva do capitalismo transnacional. A vitoria de Donald Trump en EUA significa que toda a arquitectura mundial establecida ao final da Segunda Guerra Mundial en Bretton Woods (1944) se ve agora trastornada e dá en derrubarse. Os naipes da xeopolítica estanse barallando e vanse dar de novo. Outra partida comeza. Profúndanse as hostilidades entrambos os actores financeiros transnacionais con centro en EUA, en Washington os republicanos continentalistas e na city de Wall Street/Londres os demócratas globalistas. Isto é o que certifica a partida de defunción do Gran Acordo de Roosevelt de 1933, entre o capital e traballo en EUA, que leva a que se profunde tamén a guerra desde arriba contra as organizacións do traballo.
Co goberno de Trump maniféstase claramente a crise agónica, turbulenta e conflitiva do capitalismo transnacional global e continental. Expresando un nacionalismo industrialista anti-oligarquía financeira, Trump enfróntase principalmente coas forzas do esquema de poder globalista (as cales se expresaban primordialmente con Hillary Clinton), e de forma secundaria co esquema continentalista (establishment do Partido Republicano), con quen acordou unha coalición de goberno para garantir a súa gobernabilidade. Isto obstaculiza a posibilidade de exportar a crise, que tende a profundarse no seo dos Estados Unidos de América (EUA) .
O anterior obsérvase na posición de Trump fronte aos grandes tratados comerciais: a súa primeira medida foi a saída do TPP, en busca de desarmar o deseño xeoestratéxico globalista do seu predecesor Obama (TPP-TTIP-TISA), á vez que non deixou de avanzar na renegociación do continentalista NAFTA (moi contestado polos republicanos), en prol da relocalización en territorio estadounidense das grandes transnacionais.
Cada vez resulta máis evidente que o capitalismo actual non está en condicións de xerar nin remotamente un ciclo expansivo no ámbito da produción. O pasado mes de febreiro Wall Street rexistrou unha das maiores caídas desde a crise de 2007. A crise bursátil do 26 de febreiro de 2018 é a manifestación máis recente que fixo baixar as esperanzas dun novo ciclo tecnolóxico, dirixido polo capital financeiro globalista.
As repentinas caídas de “valores estrela” na bolsa de Nova York como os de Facebook, Google, Uber, Amazon (todas empresas de punta do globalismo que operan con capital deslocalizado fóra de EUA e cos seus investimentos concentrados en China), son manifestación dunha crise do capital a nivel global. As mesmas empresas son atacadas, á súa vez, por intervencións verbais e políticas de Trump, quen comezou unha guerra económica non tanto contra China senón contra as devanditas empresas coa finalidade que se relocalicen en EUA.
A presenza dun escenario de substitución tendencial do petrodólar polo petro-yuan-ouro (marzo de 2018) implica unha menor demanda do dólar e con iso unha caída do seu prezo. Cun dólar á baixa e a do custo fiscal, Trump espera reconstruír un industrialismo nacional (Make America Great Again), ao favorecer os sectores exportadores e busca debilitar os intereses globalistas dos mercados financeiros de Nova York e Chicago. Un dólar máis débil significa unha substitución da demanda de activos denominados en dólares por outras moedas e polo yuan/remimbi chinés en primeiro lugar. Para recuperar o que se perde vía depreciación do dólar, Trump compensou sobre todo a aquelas empresas localizadas en EUA, cunha forte rebaixa de impostos.
En busca de recuperar as bases da supremacía estadounidense a nivel mundial, crecentemente erosionadas polos efectos da globalización, Trump deu un importante lugar ao complexo industrial-militar do Pentágono, tanto no gabinete como en grandes aumentos de orzamento. Nos últimos tempos EUA arremeteu sucesivamente contra Corea do Norte, Venezuela, Rusia, Irán, Siria e o Medio Oriente.
Seguindo as estratexias de Kissinger, Trump buscou mostrarse como impredicíbel (“teoría do tolo”: Siria, Afganistán, Corea) co fin de xustificar a doutrina de intervencionismo directo, a cal permite aumentar o orzamento de defensa e mostrar o seu poderío militar, co obxectivo final de lograr manter a hexemonía xeopolítica no mundo unipolar, e con iso mostrar a validez da súa campaña de Make America Great Again para sobrevivir na loita de poder nos EUA.
Deixando de soster e pasando a combater o ISIS en Siria (sostido pola OTAN globalista), Trump avanzou en intervencións directas nese país, á vez que decretaba, en alianza co Israel de Netanyahu, a saída do tratado nuclear con Irán de Obama en 2015, reinstaurando as sancións a ese país. Retomando a xeoestratexia neoconservadora, para a cal a crise do Medio Oriente permite debilitar a estratexia da Unión Europea (UE) de articulación no multipolarismo na Asia-Pacífico e obstaculizar as iniciativas desde a Asia-Pacífico cara á UE.
Iso fora desestimado pola xeoestratexia euroasiática de Brzezinski e o “xiro asiático” de Obama-Clinton, consistente na dominación do maior continente e eixe xeopolítico do planeta, buscando conter as súas periferias. Doutrina que se corresponde coa lóxica de acumulación e os intereses do capital financeiro globalizado.
Asesorado por Kissinger, Trump buscou establecer un G-2 con Rusia contra China (ou propoñendo daquela o inverso), para neutralizalo (teoría do “balance de poder”), buscando romper a alianza de China con Rusia, e tamén con Irán. Este punto é crucial para os xeoestrategas estadounidenses: a alianza entre China e Rusia pode ser chave para asegurar o declive do poderío mundial de EUA, e do unipolarismo de Occidente en xeral, sexa na súa vertente globalista ou na continentalista norteamericana.
A primeiros de 2018, Trump volvía á carga co seu nacionalismo económico industrialista (liña Lighthizer-Navarro-Ross), tensionando a súa alianza táctica co continentalismo norteamericano (desprazamento do gabinete a Cohn, ex número 2 de Goldman Sachs, e Tillerson, ex xefe da petroleira ExxonMobil).
Coa política cara a Irán, Trump arremetía tamén na guerra comercial contra a Unión Europea, esfiañando máis esa histórica alianza. Grandes empresas europeas comezaran a investir en Irán tras o acordo nuclear e enfrontarían agora as sancións estadounidenses. Iso implica tamén unha factura para os cidadáns europeos, que é inmediatamente unha desestabilización social a todos os gobernos da UE, que van ter que pagar os combustíbeis máis caros.
Trump provocou así un desprazamento xeográfico da crise, do Oriente Medio cara a Europa. Con iso intenta tamén desandar os camiños de articulación da UE na Nova Ruta de Seda, pero tamén se acrecentan as marxes de posibilidade para que creza a necesidade e graos de liberdade da UE fronte a EUA, debendo emprender o seu propio rumbo cara ao leste, integrándose sen maior demora co proxecto multipolar en relación cun China-BRICS ampliado.
O recurso á guerra comercial parece implicar entón un reordenamento das cadeas de valor transnacionais que definiron a globalización. Estas cadeas xa non se integran sen conflitos xeopolíticos. Cando se chegue á reestruturación da cadea de valor chinés-americana, a UE e máis concretamente Alemaña, ben podería chegar a ser o ‘afectado’ a quen se lle poderían atribuír entón os custos desta crise. A UE e Alemaña en particular son conscientes da tormenta que se aveciña sobre a zona euro e sen dúbida persistirán en realizar o seu propio xogo.
Podemos enxergar entón que as perspectivas do multipolarismo avanzan e aumentan fronte ao unipolarismo, aspecto fundamental e condición de posibilidade para un proxecto de mundo crecientemente pluri-civilizacional e pluri-cultural, de e para os pobos e os seus proxectos de emancipación, xustiza e igualdade.
________________________________________________________________________
Notas
Véxase para afondar o recente libro: La crisis mundial. Trump, Brexit, BRICS, Francisco. Dólar, bitcoins, yuan. Globalismo, continentalismos y pluriversalismo. Ed. Fabro, Bos Aires, 2018.
Isidro Lopez, “Crisis financiera. Aranceles, cerdos y móviles de última generación en la crisis global permanente” [ https://www.elsaltodiario.com/crisis-financiera/isidro-lopez-guerra-comercial-crisis-global-permanente ], 9 de maio de 2018.
________________________________________________________________________
[Artigo tirado do sitio web Resumen Latinoamericano, do 28 de maio de 2018]