A xeopolítica das corporacións
A reorganización produtiva como estratexia loxística ou de redución de custos para as grandes corporacións estadounidenses, apoiadas polo Estado, ten de fondo a tentativa dun despregamento xeopolítico de control e aliñamento rexional
As corporacións norteamericanas, en alianza co Estado e entre si, veñen rearticulando a estrutura industrial para resarcir a demanda interna de insumos e produtos necesarios para a seguridade nacional dos Estados Unidos ante o despregamento económico chinés.
Desde o goberno encabezado por Joe Biden, a resposta desenvolve estratexias de fortalecemento das cadeas de fornecemento estadounidenses en áreas neurálxicas para a súa economía e seguridade nacional (The White House, 2021). Os exercicios de coordinación ilustran un proxecto de unificación controlada do proceso industrial para recuperar terreo ante o dominio chinés no mercado mundial (The White House, 2022).
Tras o pano de fondo, o Estado norteamericano promove o desenvolvemento de materiais necesarios para a produción interna mediante incentivos fiscais e financeiros para as grandes corporacións. A procura da produción interna contra a dependencia e control externa revelan as intencións das estratexias económicas desenvolvidas nos últimos anos. Evitar as desventuras pasadas durante os tempos críticos da pandemia de Covid-19 están por atrás, por exemplo, da Lei de Chips, a cal procura impulsar a produción de semicondutores dentro do país para diminuír a suxeición á produción taiwanesa (CHIPS and Science Act of 2022). Así, o vínculo público-privado persegue aumentar a competitividade no mercado mundial, incentivar a produción interna e disputar terreo perdido na economía mundial.
As estratexias de política norteamericana, alleas ao seu discurso liberal pregoado fóra das súas fronteiras, adscríbense nun reordenamento estratéxico das industrias fragmentadas en función do custo-beneficio e a rendibilidade financeira a curto prazo en décadas precedentes. Na impaciencia por restabelecer dominio no terreo global respecto de China busca liquidar a carencia de insumos naturais -moito deles minerais- para o desenvolvemento da súa economía, infraestrutura, seguridade nacional e enerxías renovábeis (U.S. Geological Survey, 2022) a través de políticas internas que entrelazan diferentes sectores industriais. Estado e empresa planean reconfigurar o atraso industrial derivado do modelo de gobernanza empresarial financeirizado que desfragmentou o proceso de produción tendente a xerar maiores rendementos na esfera financeira con consecuencias graves na economía real (Durand & Gueuder, 2018).
Nesta alianza desprégase un control de insumos e procesos produtivos que alteran os escenarios internos e as tácticas externas. Nunha ollada atrás non tan distante ve en América Latina a posibilidade de repotenciar os seus intereses ao atopar unha rexión con suficiencia de recursos naturais, humanos e non humanos, e unha área xeográfica estratéxica imprescindíbel para a xestión das súas manobras de relocalización. Nos últimos anos, o nearshoring resoa na superficie como unha posibilidade económica de atracción de investimentos, principalmente, de empresas norteamericanas interesadas en trasladar e reinstalar as súas plantas industriais en territorio latinoamericano, non por iso o Banco Interamericano de Desenvolvemento estima engadiría no curto e o medio prazo 78.000 millóns de dólares anuais en exportacións de bens e servizos (Banco Interamericano de Desenvolvemento, 2022) e retumba no fondo como unha potencial reformulación político-económica dos Estados Unidos sobre a rexión.
A posibilidade de expansión de capitais na rexión exprésase como unha posibilidade de reorganización e control das cadeas de valor próximas ás súas fronteiras que excede a dimensión económica. Polo tanto, o reordenamento corporativo adhire unha dimensión xeopolítica a partir da intención de integrar e agrupar bloques de países con valores impulsados pola Casa Branca. Agora, nun escenario mundial de conmoción bélica e disputas políticas exacerbadas en todo o orbe, os Estados Unidos desenvolven unha política de “amizade” que conxugue a idiosincrasia política e cultural norteamericana sustentada nos principios da democracia liberal como eixo transversal das súas relacións económicas.
Países “amigos” agora integrados nunha dinámica de friendshoring -como sinalou a expresidenta da Reserva Federal, Janet Yellen- tenta ir máis aló da reestruturación económica norteamericana e da inxección de investimentos en novos territorios ao propor un agrupamento de bloque estratéxico que contrarreste o avance encabezado por China. Na procura de aliados políticos e económicos, os ollos dos Estados Unidos miran para América Latina como un escenario central de fabricación global, mais tamén como un territorio potencial para sustentar a defensa dos seus “valores democráticos” e a súa seguridade nacional.
Polo tanto, a reorganización produtiva como estratexia loxística ou de redución de custos para as grandes corporacións estadounidenses, apoiadas polo Estado, ten de fondo a tentativa dun despregamento xeopolítico de control e aliñamento rexional. Así, a repotenciación do vínculo das empresas co Estado norteamericano para fomentar proxectos mostra, cara a dentro, unha especie de relembranza hamiltoniana de impulso industrial por medio do financiamento do Estado, e cara a fóra, as pretensións xeopolíticas da unidade estado-corporación na procura de expansión e rendibilidade que asegure unha posición estratexia vantaxosa con capacidade de control e dominio en escenario mundial en disputa.
_____________________________________________________________________________
Referencias:
Banco Interamericano de Desarrollo. (2022). Nearshoring agregaría US$78.000 millones en exportaciones de América Latina y Caribe. https://www.iadb.org/es/noticias/nearshoring-agregaria-us78000-millones-en-exportaciones-de-america-latina-y-caribe
Bárcena, A. (2018). Estado de situación de la minería en América Latina y el Caribe: Desafíos y oportunidades para un desarrollo más sostenible. IX Conferencia de Ministerios de Minería de las Américas, Lima.
Durand, C., & Gueuder, M. (2018). The profit–investment nexus in an era of financialisation, globalisation and monopolisation: A profit-centred perspective. Review of political economy, 30(2), 126-153.
The White House. (2021, febreiro 24). Executive Order on America’s Supply Chains. The White House. https://www.whitehouse.gov/briefing-room/presidential-actions/2021/02/24/executive-order-on-americas-supply-chains/
The White House, T. W. (2022, febreiro 22). FACT SHEET: Securing a Made in America Supply Chain for Critical Minerals. The White House. https://www.whitehouse.gov/briefing-room/statements-releases/2022/02/22/fact-sheet-securing-a-made-in-america-supply-chain-for-critical-minerals/
U.S. Geological Survey. (2022). U.S. Geological Survey Releases 2022 List of Critical Minerals. https://www.usgs.gov/news/national-news-release/us-geological-survey-releasesA-2022-list-critical-minerals
_____________________________________________________________________________
[Artigo tirado do sitio web Rebelión, do 15 de decembro de 2023]