A orde mundial e a pandemia

Txente Rekondo - 04 Xun 2020

O fracaso da Unión Europea está sendo político, económico e sanitario. Os abandeirados das políticas neoliberais, moitas veces ocultas tras a roupaxe de “democracias”, estiveron ausentes á hora de asistir os seus socios, o caso de Italia é evidente

 O coronavirus-19 (Covid-19) desatou tres crise en pouco tempo. O que comezou sendo un problema sanitario, identificado en Asia, axiña se chantou ante os  nosos fociños occidentais.

 Esta primeira crise abre a porta a unha segunda, a económica, cuxo resultado aínda é cedo para avaliar no seu conxunto, pero que algúns xa anticipan que pode acabar sendo a máis grave desde primeiros do século pasado. E finalmente, a terceira crise, a política, tamén se está xestando ao abeiro do Covid-19, e cuxo desenlace final tampouco se pode anticipar.

 A pandemia trouxo outro protagonista, o leviatán do medo nas súas diferentes facetas, o que tamén terá consecuencias verbo do escenario futuro que poidamos atopar na esfera internacional.

 A finais do século XX, tras a desaparición do espazo soviético, o mundo bipolar sufriu unha transformación cara a unha realidade unilateral, dominada en case todos os ámbitos por Estados Unidos. O século XXI comezará marcado polos ataques do 11S, que servirán para que os EUA, co apoio e seguidismo dos seus aliados, inicien un recorte considerábel de dereitos e liberdades, ao amparo de argumentos de seguridade.

 A crise económica e financeira que atinxiu o modelo neoliberal sustentado por eses mesmos protagonistas, foi a nova escusa para implementar recortes en sanidade, educación e outros servizos básicos. Todo iso seguindo o guión que a partir da década dos oitenta materializaron personaxes como Reagan e Thatcher. As consecuencias desas políticas estámolas pagando a eito estes días, ante a imposibilidade de facer fronte sanitariamente á pandemia, malia contar con grandes profesionais nese ámbito.

 Finalmente, tendencias políticas que viñan presentando nos últimos anos, viron unha oportunidade en torno a esta situación de pandemia. O auxe de tendencias e posicións ultradereitistas (o que algunhas fontes definiron como o resultado das probas nos laboratorios da alt-right) poden materializarse nos próximos meses nas chamadas “coronacracias”, outra volta de parafuso represiva desde as chamadas democracias neoliberais.

As novas tendencias xeopolíticas

 As mudanzas do chamado sistema internacional ou nova orde mundial seguiron a producirse nos últimos anos. O papel dos Estados Unidos como “amo e señor” deste estivo cada vez máis contestado polo auxe e a estratexia de China, a estratexia en torno ás novas rutas da seda, marítima e terrestre, será un factor chave. Tras o Covid-19 xa podemos apuntar que probabelmente esa tendencia seguirá acentuándose. E é que se cadra estamos ante o comezo dunha era marcada polo continente asiático. A era da dominación occidental está chegando á súa fin. O peso de Asia no escenario mundial, tanto no político como no económico, que estaba ocorrendo antes do xurdimento da covid-19, consolidarase nunha nova orde mundial despois da crise.

 A estratexia dalgúns estados asiáticos, cunha combinación de capacidades sanitarias, medidas gobernamentais atinadas e co peso cultural das súas sociedades, mostrouse moito máis eficaz que a que desenvolveron os países occidentais.

 Como sinalaba un prestixioso semanario internacional, “As sementes do coñecemento, o internacionalismo e a orde nas súas sociedades, convertéronse nun respecto pola ciencia e a tecnoloxía, unha cultura de pragmatismo, a vontade de aprender as mellores prácticas de todo o mundo e o desexo de poñerse ao día con Occidente. Todo iso, acompañado de profundos investimentos en bens públicos chave, como a educación, a atención médica e o medio ambiente”.

 Fronte a iso, é evidente que os Estados Unidos continúan co seu retroceso internacional, aínda que aínda é cedo para dar por rematado o seu papel na devandita esfera. E tamén é evidente que un dos seus aliados tradicionais, a Unión Europea, tampouco pasa polos seus mellores momentos.

 O fracaso da Unión Europea está sendo político, económico e sanitario. Os abandeirados das políticas neoliberais, moitas veces ocultas tras a roupaxe de “democracias”, estiveron ausentes á hora de asistir os seus socios, o caso de Italia é evidente. A axuda de China, Rusia ou Cuba, mostra esta nova viraxe na xeopolítica, e son cada vez máis as cidadanías europeas que miran con receo, senón rexeitamento, ese proxecto mercantilista que representa a UE. Medidas como o peche de fronteiras por parte de estados do espazo Schengen, supuxo outro golpe ao deseño da UE.

 Se cadra, a gran beneficiada, de momento, dentro da UE, foi Angela Merkel, que foi capaz de darlle a volta a unha tendencia que non agoiraba ningún bo futuro para o seu país, nin para o seu partido.

 Tampouco se salvan dese fracaso, algunhas realidades transnacionais. Nin o G-7, cuxa presidencia pasará a mans dos EUA este ano, nin o G-20, baixo a batuta de Arabia Saudita, souberon afrontar a crise da pandemia. E outro tanto ocorre con Nacións Unidas, o Banco Mundial ou o FMI.

 Talvez sexa prematuro sinalar a fin da globalización e do sistema que a sustenta. O statu quo soubo afrontar as crises anteriores, reinventándose e aplicando medidas que o fortaleceron. Probabelmente, a situación poida repetirse, aínda que evidentemente, nada será como antes. Estamos ante unha mudanza nas tendencias e prácticas, cun auxe na chamada economía dixital, o teletraballo e outras situacións que influirán no novo deseño globalizante.

 Paralelamente, o reforzamento do protagonismo do estado-nación que estamos vendo estes días tamén sinale ese cambio que sufrirá a actual globalización. Sen esquecermos os chamados acore son estatais, protagonistas en diversos escenarios mundiais.

 As dúbidas e incertezas son moitas, e neste apartado sitúase o continente africano. O feito de ser un continente demograficamente novo, pode xogar ao seu favor, pero unha propagación masiva da pandemia levaranos a un escenario devastador. As deficiencias sanitarias e as dificultades de medidas sociais poden ter consecuencias sociais e económicas moi graves para un continente que segue sendo espoliado, e asediado por catástrofes naturais, a fame e os conflitos armados.

 

[Artigo tirado do sitio web Rebelión, do 3 de xuño de 2020]