A nova estratexia económica dos Estados Unidos
A combinación de aranceis, reestruturación da débeda, debilitar a moeda e unha posíbel guerra de divisas é unha estratexia de alto risco. Aínda que podería ofrecer beneficios a curto prazo para os Estados Unidos, tamén leva a conflitos significativos para a economía global
Desde 2014, o predominio unipolar de Estados Unidos comezou a se esfarelar. As súas capacidades económicas e militares xa non coincidían coas súas ambicións globais. A crise de 2008 marcou o inicio dun devalar económico, tecnolóxico e militar que fixo insostíbel a estratexia de dominación mundial que seguira até daquela. As elites estadounidenses non renunciaron ás súas aspiracións de controlar os mercados e recursos de Occidente, pero recoñeceron que necesitan unha nova estratexia para aproveitar mellor os seus recursos limitados. Esta é a esencia da política exterior de Donald Trump: unha retirada estratéxica do imperialismo tradicional para se reagrupar e redefinir o seu enfoque.
Con todo, este plan non está exento de desafíos. Internamente, os Estados Unidos enfrontan disputas brutais, mentres que, a nivel internacional, deben lidar cun mundo que xa non acepta a súa hexemonía sen cuestionamentos. Para manter unha política exterior críbel, o país necesita resolver urxentes problemas económicos internos, como a débeda pública, e os déficits fiscal e comercial.
Hai tres indicadores chave que explican as decisións do goberno de Trump e as elites que o apoian:
- A débeda pública: supera o 124% do PIB, alcanzando os 36,2 billóns de dólares. Os xuros desta débeda ascenden a 1,3 billóns de dólares anuais, superando por primeira vez na historia os gastos de defensa. Ademais, aproximadamente un cuarto da débeda (8,5 billóns de dólares) está en mans de acredores estranxeiros.
- O déficit fiscal: en 2024, o déficit fiscal equivaleu ao 6,4% do PIB, uns 1,8 billóns de dólares, a maior porcentaxe nos últimos 50 anos.
- O déficit comercial: alcanzou os 1,2 billóns de dólares, con cinco países responsábeis de máis do 70% deste déficit: China 24.5%, UE 19.5%, México 14.5%, Vietnam 10.2%, Taiwán 6%.
Estes indicadores revelan unha economía baixo presión, onde a interacción entre as taxas de xuros, o valor do dólar, as políticas de divisas e a xestión da débeda pública é complexa e delicada, pondo énfase nos pagamentos de xuros da débeda pública.
O presidente estadounidense presiona sobre Reserva Federal para que baixe as taxas, pero toma decisións arancelarias que producirán máis inflación e quitan marxe de manobra. Os primeiros intentos de Donald Trump para reverter o déficit comercial e negociar cos seus socios do T-MEC, China e a Unión Europea, foi de incremento de aranceis. A pesar de que non foron implementados na súa totalidade, varios centros de investigación, dentro dos está o Peterson Institute, estimaron que só os aranceis de Trump a Canadá, México e China custarían ao fogar típico estadounidense máis de 1.200 dólares ao ano, é dicir, máis inflación.
Ante esta situación, comezou a circular na administración Trump unha proposta audaz: o Acordo de Mar-a-Lago, que busca unha reestruturación forzosa da débeda, suxerindo o troco de bonos do Tesouro en mans estranxeiras por «bonos centenarios» non negociábeis, cun prazo de 100 anos e unha taxa de xuros cero. O obxectivo do Acordo sería abordar o dobre déficit de Estados Unidos —o comercial e o do gasto público— mediante unha complexa manobra que involucra o valor do dólar e os investimentos estranxeiros no país. Devaluarase o dólar e poñerase fin á débeda americana en mans estranxeiras nas condicións actuais.
Esta idea non está exenta de riscos. Os principais posuidores de bonos estadounidenses son Xapón (1 billón de dólares), China (780.000 millóns), Reino Unido (723.000 millóns) e paraísos fiscais como Luxemburgo e Illas Caimán (843.000 millóns). China, por exemplo, dificilmente aceptaría un troco que prexudique os seus intereses. Xapón, pola súa banda, depende da rendibilidade dos bonos estadounidenses para cumprir coas súas obrigas de xubilación, o que reduce a súa motivación para aceptar bonos de baixo rendemento.
Gran parte dos comentarios convencionais sobre o suposto acordo consisten en sinalar que é difícil para calquera persoa razoábel concibir como os termos de devandito acordo poderían ser aceptábeis para calquera dos socios dos Estados Unidos. Así pois, en lugar de criticar o plan coma se se tratase dun fallo mental do equipo de Trump, imaxinemos que este «fallo» non é un erro, senón unha característica.
O obxectivo da visión do «Acordo» é crear un gran escenario no que os Estados Unidos de Trump demostrarán o seu poder coercitivo para cambiar unilateralmente todos os parámetros básicos da economía occidental. O feito de que só a coerción permitirá aos Estados Unidos conciliar as contradicións entre a depreciación da moeda, a redefinición da débeda e a preservación do dólar co status de reserva e disfrazalo todo de «Acordo», é a chave. A coerción aberta e visíbel disimula os consentimentos, precisamente o que un Acordo de Mar-a-Lago ofrecería.
As consecuencias son diversas, a procura dunha moeda máis débil para mellorar a competitividade exportadora podería desencadear unha guerra de divisas, onde múltiples países tentarían desvalorizar as súas moedas simultaneamente. Este escenario, visto durante a Gran Recesión, podería xerar inestabilidade nos mercados financeiros e afectar negativamente o comercio internacional.
Para os Estados Unidos, os beneficios a curto prazo inclúen unha maior competitividade comercial, a redución do déficit da balanza comercial e a protección da industria local, que necesariamente terá un período de maduración para se desenvolver. Así e todo, os riscos son significativos: inflación, represalias comerciais e perda de confianza no dólar como moeda de reserva global.
Para o comercio mundial, unha guerra de divisas e aranceis máis altos poderían reducir o comercio global e aumentar a incerteza nos mercados financeiros. Países exportadores, como China e Alemaña, verían reducidas as súas exportacións, mentres que as economías emerxentes poderían sufrir fugas de capitais e desvalorizacións das súas moedas.
É imperativo para o goberno de Donald Trump financiar o seu déficit fiscal. De aí que obrigue a algúns acredores estranxeiros a trocar os seus bonos do Tesouro por bonos a un prazo moi longo para aliviar a carga da débeda transferindo o risco do contribuínte estadounidense aos contribuíntes estranxeiros, é algo frecuente. Se esta iniciativa pode manter baixos os tipos de xuros e debilitar o dólar, podería ter resultado en tres sectores importantes: déficit fiscal, comercial e aumentar os niveis de investimento.
A combinación de aranceis, reestruturación da débeda, debilitar a moeda e unha posíbel guerra de divisas é unha estratexia de alto risco. Aínda que podería ofrecer beneficios a curto prazo para os Estados Unidos, tamén leva a conflitos significativos para a economía global. A clave para a elite estadounidense será atopar un equilibrio entre protexer os seus intereses e manter a estabilidade nos mercados internacionais, mesmo se iso significa esquecerse temporalmente da economía nacional.
[Artigo tirado do sitio web El tábano economista, do 23 de marzo de 2025]