Conxuntura da economía global

Jorge Forero - 21 Xun 2018

A clase dirixente dos EUA non está disposta a perder a hexemonía global, sen antes producir un traumatismo da orde mundial. A administración actual da Casa Branca induciu unha situación caótica, da cal pretende beneficiarse, sobre a base da vixencia das súas vantaxes nas dimensións político-militar e económico-financeira

Breve caracterización da situación: decadencia e crise de hexemonía

  A situación da economía global na actualidade está marcada pola exteriorización e expansión multidimensional de importantes contradicións, as cales ameazas con desencadear unha guerra comercial que podería socavar as bases do mercado e da orde financeira mundial, e que ademais tería o potencial de perturbar de xeito drástico o metabolismo do sistema-mundo.

 De acordo con Jorge Beinstein (2018), “A crise na que estamos mergullados debería ser considerada como o capítulo actual dun longo proceso de decadencia pensado como fenómeno de carácter planetario”, iniciada a primeiros da década de 1970 coas crises i) enerxética; ii) de estanflación; iii) de caída tendencial da taxa de ganancia; iv) de declinación da taxa de crecemento económico global e dominio da dependencia respecto de a especulación financeira e o capital ficticio; v) de profundamento da lóxica de acumulación por desposesión (Harvey, 2007); fenómenos que se prolongan até a actualidade e van a máis ante o conflito pola hexemonía que se produciu durante a última década.

 Precisamente a crise de hexemonía é o factor que permitiu poñer en evidencia as tensións e turbulencias interimperialistas, na súa pugnhttps://smartshoppers.es/chollos-vestidos-desigual-50-descuento/a polo dominio sobre o mapa xeopolítico actual (Petras, 2018). A viraxe estratéxica e a política de shock, desenvolvidas pola facción burguesa que goberna nos Estados Unidos de América -cuxa orientación ideolóxica é ultraconservadora e supremacista e militarista-, responde ao interese de conservar o dominio do sistema-mundo, o denominado imperio global, e de repeler a crecente influencia de China- e o seu novo modelo de gobernanza- sobre a economía e a política mundial.

 A perspectiva de guerra comercial que se enxerga, non é máis que o climax das contradicións dadas pola crise estrutural do sistema do capital (Mészáros, 2009), e é unha expresión concreta da “determinación dos Estados Unidos de re-mapear o imperio global” (Petras, op. cit), como medida para evitar o seu colapso como potencia hexemónica.

A estratexia estadounidense para contrarrestar a decadencia e conservar a hexemonía

 Sobre a base do seu poderío militar e do seu control sobre o sistema financeiro, así como da rede de alianzas tecidas desde 1945, o complexo militar-industrial estadounidense espera impoñer os seus designios para contrarrestar o ascenso de China, especificamente para frustrar o proxecto de instauración dun novo polo das finanzas globais mediante o petro-yuan-ouro, así como para obstaculizar con medidas proteccionistas a carreira tecnolóxica emprendida polo xigante asiático (Zibechi, 2018)[1].

 A imposición unilateral de aranceis e sancións, e a implementación dun novo enfoque na política exterior estadounidense -explícito ante o seu cambio de dirección ante os conflitos de Siria e a península coreana, así como ante a relación con Irán-, forman parte de toda unha contraofensiva estratéxica para fracturar o entramado de alianzas construídas por Beijing a través de instrumentos como a Organización de Cooperación de Xangai, do Banco Asiático de Investimento en Infraestrutura, os megaproxectos de Ruta da Seda e Franxa da Seda, así como para reverter a presenza chinesa en Eurasia, África, América Latina e o Caribe e o sueste asiático.

 A escalada de aranceis e sancións (que afectarán de xeito importante ao Produto Bruto Global), así como o abandono unilateral do Acordo Transpacífico de Cooperación Económica (TPP) e do acordo con Irán por parte de Washington, tenden a producir fendas na orde económica e xeopolítica global, que destrúen o tecido institucional e normativo que rexe a devandita orde (como é o caso da ONU, a OMC e mesmo o G-7[2]), pois ademais de acentuar as contradicións con potencias emerxentes, socavaron os intereses estratéxicos de aliados tradicionais de EUA, tales como Alemaña, Francia, Xapón e Canadá.

 O certo é que a contraofensiva norteamericana para defender a súa hexemonía, desatou conflitos de intereses de amplo espectro e gran escala, os cales derivaron en tensións que poñen en risco a estabilidade do sistema e mesmo representan unha ameaza de desencadear un conflito bélico (cómpre apuntar que as dúas grandes guerras do século XX, estiveron precedidas por crises económicas agudas-profundas e por guerras comerciais).

 No plano xeopolítico, Washington adianta un proceso de recomposición e nova acumulación de forzas en torno á súa estratexia económica. Para tal efecto, desenvolveu unha política que lle permitiu: i) fracturar a Unión Europea, mediante o BREXIT; ii) recuperar o dominio sobre América Latina e o Caribe a través da redución de iniciativas de integración como CELAC e UNASUR e do posicionamiento de gobernos conservadores subordinados á órbita de Washington na rexión; iii) e a estruturación dunha alianza estratéxica de signo anglosaxoa con Gran Bretaña, Israel e Australia como aliados de primeira orde[3].

 No plano financeiro, aínda que o dólar perda terreo nos últimos anos, e o petro-yuan-ouro chinés signifique unha nova e seria ameaza para o sistema de Wall Stret (Dierckxsen e Formento (2017), a moeda estadounidense segue dominando o groso das transaccións financeiras globais (segundo o Banco Mundial o 70% das transaccións de comercio exterior), e un cambio nesa correlación de forzas non parece factíbel a curto prazo[4].

 Ademais, a Reserva Federal está desenvolvendo accións de intervención directa sobre a economía, a través de fluxos e refluxos inducidos na cotización do dólar americano respecto doutras divisas. O último evento deste tipo está relacionado co aumento da taxa política de xuros, co cal se produciu un aumento no valor da moeda estadounidense no mercado global de divisas, situación que segundo o economista británico Michael Roberts (2018), podería acelerar o rebento dunha crise de débeda[5], que segundo as súas estimacións derivaría nun crack económico máis severo que o dado en 2008.

Perspectivas

 O escenario descrito permite inferir que a clase dirixente dos EUA non está disposta a perder a hexemonía global, sen antes producir un traumatismo da orde mundial. A administración actual da Casa Branca induciu unha situación caótica -con posicións temerarias- da cal pretende beneficiarse, sobre a base da vixencia das súas vantaxes nas dimensións político-militar e económico-financeira. Xa que logo, resulta pouco factíbel a estratexia de Beijing de fomentar unha transición sen convulsións sistémicas.

 Desde o punto de vista económico-financeiro, prevense tensións e turbulencias ante a inestabilidade-volatilidade do dólar e ante o aumento de transaccións noutras divisas. Así mesmo, a combinación desa inestabilidade coa crecente influencia da Intelixencia Artificial -enmarcada na denominada Cuarta Revolución Industrial- (Bonilla, 2017), nos circuítos de capital, redundará na creación de medios de pagamento innovadores, ante o cal os aparellos financeiros que rexentan o sistema deseñarán as súas propias moedas dixitais para evitar a súa marxinación nun mercado que a medio prazo tenderá a desprazar as moedas fiduciarias tradicionais.

 Desde o punto de vista xeopolítico, as perspectivas para os próximos meses supoñen a materialización de movementos tectónicos de gran impacto, que trastocarán a orde mundial vixente. Os feitos dirán se se confírma a tese do analista político estadounidense Graham Allison, quen postulou que toda potencia emerxente entra en conflito nalgún momento coa potencia dominante[6] (a denominada Trampa de Tucídides), ou se é posíbel unha transición hexemónica consensuada e sen conflitos bélicos.

_________________________________________________________________________

Referencias

Beinstein, Jorge (2018): Neofascismo y decadencia. Dispoñíbel en: https://beinstein.lahaine.org/b2-img/Beinstein_neofascismodecadencia.pdf

Bonilla, Luís (2017): Complejo Industrial Cultural. Dispoñíbel en: https://www.aporrea.org/educacion/a254080.html

Dierckxsens, Wim; Formento, Walter (2017): Hacia un nuevo sistema monetario internacional. Dispoñíbel en: https://www.alainet.org/es/articulo/188739

Harvey, David (2007): El nuevo imperialismo. Akal, Madrid.

Mészáros, István (2009): La crisis estructural del capital. Ministerio do Poder Popular para a Comunicación e a Información, Caracas.

Petras, James (2018): Mapeo del imperio de Trump: activos y pasivos. Dispoñíbel en: http://www.resumenlatinoamericano.org/2018/02/26/mapeo-de el-imperio-de-trump-activos-y-pasivos/

Roberts, Michael (2018): ¿Se avecina una crisis de deuda? Dispoñíbel en: http://www.sinpermiso.info/textos/seavecina-unha-crisis-global-de-deuda

Zibechi, Raúl (2018): Contraofensiva de EEUU contra la Ruta de la Seda. Sputnik.com

_________________________________________________________________________

Notas:

[1] Zibechi suxire que a hexemonía dos EEUU é máis sólida do que parece (pois é de carácter multidimensional e inclúe un dominio económico, político-militar e cultural arraigado), e que unha transición na dirección do sistema-mundo non é un proceso linear e moito menos de curto prazo.

[2] A recente cimeira do G-7 realizada en Canadá puxo sobre o tapete os conflitos de intereses que emerxen ante a crise actual.

[3] Estados Unidos busca conter a China e, no caso de que fracase nese obxectivo, aspira instaurar unha especie de gobernanza bipolar sustentada nun G-2.

[4] De igual xeito, aínda que as criptomoedas supoñen unha innovación como medio de pagamento e se albisque o desenvolvemento de moedas dixitais emitidas por Bancos Centrais de Estados Nacionais (mesmo na Reserva Federal dos EUA hai un proxecto de criptomoeda auspiciado durante a xestión Obama), o rango de participación destes instrumentos na actualidade no comercio exterior é mínimo.

[5] Con nefastas repercusións sobre “as chamadas economías emerxentes, xa que os niveis de débeda alcanzaron niveis récord nesas economías. Tamén a débeda global está nun máximo histórico porque os gobernos e as corporacións se endebedaron moito a taxas baixas co fin de estabilizar o sistema bancario e impulsar os mercados de valores e o gasto”.

[6] Cómpre lembrar que se produciu a transición hexemónica occidental entre Gran Bretaña e os Estados Unidos, estalaron dúas guerras mundiais (que situaron o mundo bipolar EUA-URSS; e asoballaron outras potencias emerxentes, como Alemaña e Xapón).

_________________________________________________________________________

 

[Artigo tirado do sitio web Alainet, do 18 de xuño de 2018]